اموزش بازی حکم با ورق

اموزش بازی حکم با ورق

حکم نام بازی‌ای با ورق‌های بازی (۵۲تایی) متکی بر بخت و مهارت است. محبوب‌ترین گونهٔ این بازی نوع چهارنفرهٔ آن است گرچه گونه‌های دو نفره یا سه نفرهٔ آن هم بازی می‌شود. در میان بازی‌های ورق حکم نزد ایرانیان از محبوبیت زیادی برخوردار است. در گونهٔ چهارنفری حکم بازیکنان دوبه‌دو یار یکدیگرند و دیگر گونه‌ها هر کس علیه بقیه بازی می‌کند.   

اساس برد و باخت در هر «دور بازی» بر برنده شدن در «هفت بازی» یا «هفت دست بازی» استوار است و اساس برنده شدن در هر دست بازی کسب هفت امتیاز است که به هر کدام از این امتیازها هم «دست» می‌گویند و برنده شدن هر امتیاز را اصطلاحاً «دست‌گرفتن» می‌گویند. پس مثلاً ممکن است در بازی پنجم از هفت بازی گروه بازنده شش دست گرفته باشد و گروه برنده هم که هفت دست گرفته‌است.در گونهٔ چهارنفر امتیازها برای تیم لحاظ می‌شود و نه فرد.

ترتیب ورق‌ها بر حسب ارزش از کم به زیاد چنین است: ۲، ۳، ۴...۱۰، سرباز، بی‌بی، شاه، آس (تک). به طور پیش‌فرض خال‌ها بر یکدگیر برتری ندارد جز یک خال که خال حکم نامیده می‌شود و ضعیف‌ترین ورق آن یعنی ۲ از قوی‌ترین ورق یعنی آس خال‌های دیگر قوی‌تر است. خال حکم در ابتدای هر دست بازی توسط شخصی که حاکم است تعیین می‌شود. نحوهٔ حاکم شدن در ذیل توضیح داده خواهد شد.

به خاطر محبوبیت بیشتر حکم چهارنفره قوانین بازی بر اساس آن شرح داده می‌شود و سپس در مورد انواع دیگر بازی حکم تفاوت‌ها با حکم چهار نفره ذکر می‌شود.

صورت نشستن و تعیین حاکم برای بار نخست

افراد بر رأس‌های یکی مربع می‌نشینند. اگر پیشتر یارکشی انجام شده باشد فراد باید به گونه‌ای بنشینند که یار هر کس روبرویش (یعنی رأس مقابل) باشد. سپس یکی از چهار نفر ورق‌ها را پس از برزدن یک یک از رو به صورت پادساعتگرد به افراد می‌دهد (یعنی آشکارا بر زمین می‌گذارد تا همگان ببینند) بنابراین خودش آخرین نفری‌است که ورق دریافت می‌کند. نخستین کسی که آس دریافت کند (یا اصطلاحاً نخستین کسی که «آس بیاورد» یا «به او آس بیفتد») حاکم می‌شود. اگر یارکشی پیشتر انجام شده باشد ورق‌ها جمع‌آوری می‌شود و پس از برخوردن تقسیم ورق‌ها برای بازی اصلی آغاز می‌گردد (اصطلاحاً دست داده می‌شود). اگر یارکشی انجام نشده باشد دادن ورق‌ها به صورت تک‌تک بر همان سمت پیشین به افراد ادامه می‌یابد تا شخص دیگری آس دریافت کند. این شخص یار حاکم خواهد بود. پس از اینکه یار حاکم تعیین شد. تغییر مکان احتمالی برای روبروی هم قرار گرفتن یاران صورت می‌گیرد.

                                                                      

                                                                   طریقه ی نشستن بازیکنان در حکم چهار نفره

صورت تقسیم ورق‌ها میان بازی‌کنان

به تقسیم ورق میان بازی‌کنان اصطلاحاً «دست‌دادن» یا «ورق‌دادن» می‌گویند. در هر دست بازی بازیکنی که سمت چپ حاکم نشسته‌است دست می‌دهد. یعنی به گونه‌ای دست داده می‌شود که نخستین ورق به حاکم رسد و آخرین ورق به دست‌دهنده. ورق‌دهنده پس از بُرزدن ورق‌ها به اندازهٔ کافی دستهٔ ورق‌ها را از پشت (یعنی معلوم نباشد ورق رویی چیست) بر زمین^[۱] می‌نهد یا بر کف دستش نگاه می‌دارد و کف دست سوی یار حاکم می‌برد تا یار حاکم آن را «کوپ کند». منظور از کوپ کردن این است که یار حاکم در ستبرای دستهٔ‌ورق نقطه‌ای (ورقی) را انتخاب کند و بدون بر هم زدن ترتیب ورق‌ها و البته بدون نگاه کردن آنها ورق‌های زیر آن نقطه را رو قرار می‌دهد. پس مثلاً اگر صورت ابتدایی ورق‌ها را به‌ترتیب شماره‌گذاری کنیم: ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ... ۵۲. پس از کوپ ممکن است به صورت ۳۷ ۳۸ ۳۹ ... ۵۲ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ...۳۶ در آید. این حرکت از این روست که تا حدی از تقلب احتمالی شخص ورق‌دهنده جلوگیری شود چرا که پیش از ورق‌دادن معلوم است که ورق پایانی از آنِ ورق‌دهنده خواهد بود و ورق دهنده فرضاً می‌تواند یک ورق آس را برای خود در ته دستهٔ ورق‌ها قرار دهد. با انجام عمل کوپ این آس فرضی به جایی در میانهٔ ورق‌ها خواهد افتاد. گاه (معمولاً در بازی‌های نه چندان جدی) یار حاکم با انگشتانش بر دستهٔ ورق می‌زند و این به این معناست که «بُر ورق‌دهنده را قبول دارد.

ابتدا ورق‌دهنده با آغاز از حاکم به هر بازیکن پنج ورق می‌دهد . ورق دهنده باید طوری برگه‌ها را پخش کند که برگهٔ آخر به خودش برسد. لازم به ذکر است که معمولاً در بازی‌های دوستانه ورق دهنده می‌تواند پنج برگ نخست از دست یارش را ببیند . در اینجا «حاکم» با توجه به دست خود^[۲] خالی را خال حکم انتخاب می‌کند. در بعضی مواقع خصوصاً در بازی‌های نه چندان جدی حاکم می‌تواند خال ورق میانی یارش را به عنوان خال حکم انتخاب کند. اگر چنین کند یار حاکم باید ورق میانی‌اش را به همگان نشان دهد. چنانکه دیده می‌شود به هم نخوردن ترتیب ورق‌ها هنگام دست دادن اهمیت دارد.معلوم باشد که ورق اولی که به شخص داده شده چه بوده‌است و ورق دوم چه بوده‌است الخ. اخلاق ورق‌دهی حکم می‌کند که ترتیب ورق‌های داده شده به هر بازیکن هنگام دست‌دادن به هم نخورد. این مسئله اهمیت بیشتری می تواند داشته باشد چرا که برخی حاکمان بر اساس ترتیب ورق حکم می‌کنند.(مثلاً همواره خال ورق دومی را که دریافت کرده‌اند خال حکم اعلام می‌کنند.

پس از تعیین شدن حکم، یا به بیان دقیق‌تر خال حکم، ورق‌دهنده دو بار دیگر در بسته‌های چهارتایی به بازیکنان به همان ترتیب پیشین ورق می‌دهد.(به بیان کامل تر: به طور کلی ورق دهنده در دور اول به همه ی بازیکنان پنج تا-پنج تا ورق می دهد و بعد از آن به همه چهار تا-چهار تا ورق می دهد تا جایی که ورق ها تمام شوند.)

بعد از اتمام تقسیم ورق ها بازی آغاز می شود.

روال بازی

ورق نخست را حاکم «می‌آید». اصطلاح «آمدن» در حکم به معنی قرار دادن ورقی (از رو) بر زمین است به طوری که همگان آن را ببینند. «فلان کس سرباز پیک آمد» به این معنی‌است که هنگامی که نوبتش شد ورق سرباز پیک را بر زمین نهاد. گاه به جای «آمدن» از «بازی کردن» استفاده می‌کنند. مثلاً «فلان کس سرباز پیک بازی کرد».

به خال نخستین ورقی که بر زمین قرار داده شده‌است (و همچنان بر زمین است) «خال زمینه» می‌گویند. پس شخص حاکم با «آمدن» ورق، خال زمینه را تعیین کرده‌است. جهت ترتیب نوبت افراد همان جهتی‌است که دست داده شده‌است (معمولاً پادساعتگرد). اگر کسی در دستش ورقی از خال زمینه داشته باشد، حق آمدن ورقی از خال دیگر را ندارد و باید ورقی با همان خال زمینه بازی کند. اگر ورقی با خالِ آنِ زمینه ندارد، هر ورق دیگری را می‌تواند بازی کند. اگر خال زمینه حکم نباشد، هر ورقی از هر خالی جز خال حکم ارزشی کم‌تر از ورق زمینه دارد. یعنی مثلاً اگر ورق زمینه پنجِ دل باشد و [خالِ] حکمْ پیک باشد و شخص در دستش دل نداشته باشد اگر آس خشت هم بازی کند ارزش آس خشتش از پنج دل کمتر است. اگر شخص خال زمینه را ندارد و خال زمینه حکم نباشد هر ورقی از خال حکم از ورق زمینه ارزشش بیشتر است. اگر خال زمینه حکم باشد و شخص حکم نداشته باشد به هیچ تدبیری نمی‌تواند ورقی با ارزش‌تر از ورق زمینه بازی کند. هر گاه کسی خال [غیر حکم] زمینه را ندارد و ورقی با خال حکم بازی کند و اولین نفری باشد که خالی حکم بازی می‌کند به اصطلاح ورق زمینه را «بریده‌است» و در حالت کلی‌تر خال زمینه را بریده‌است. ممکن است کسی روی دست او ببرد یعنی او هم از خال زمینه نداشته باشد و ورق حکمی با ارزشی بالاتر از ورق برندهٔ اول بازی کند.

پس از اینکه هر چهار نفر ورق‌های خود را بازی کردند با ارزش‌ترین ورق با توجه به ورق زمینه تعیین می‌شود و یک امتیاز (دست) نصیب تیمی می‌شود که یکی از بازیکنانش با ارزش‌ترین ورق را بازی کرده‌است. پس از کسب امتیاز ورق‌ها (این ورق‌ها هر بار چهار ورق‌اند) از صحنهٔ بازی کنار می‌رود و کسی حق مشاهده دوباره آن‌ها را ندارد و شخصی که در نوبت قبل باعث کسب امتیاز برای تیمش شده‌است باید از نو ورقی بازی کند. پس در نوبت دوم شخص حاکم لزوماً نخستین کسی نیست که بازی می‌کند. و برگ زمینه را شخصی که دست قبل باعث کسب امتیاز شده‌است تعیین می‌کند. اما جهت ترتیب نوبت‌ها همچنان حفظ می‌شود. (یعنی مثلاً پادساعتگرد می‌گردد) تیمی که هفت امتیاز کسب کند بازی را برنده شده‌است. اگر تیم برنده همان تیم حاکم باشد، حاکم همچنان حاکم باقی می‌ماند و اگر تیم حاکم شکست خورد، حاکمْ خودْ ورق‌دهنده می‌شود و به همان ترتیب نوبت پیشین ورق می‌دهد. (پس از برخوردن ورق‌ها). اگر در یک دست بازی یکی از تیم‌ها ۶ باشد و همان تیم، تیم مقابل را کُت کند، تیم کت کننده بازی را برده است.

اگر در یک دست بازی یکی از تیم‌ها هیچ امتیازی کسب نکند به اصطلاح «کُت» می‌شود. اگر تیم کت شونده تیم حاکم باشد سه باخت و اگر تیم کت شونده حاکم نباشد تو گویی دو باخت در نظر گرفته می‌شود. اگر بازیکنی ورق‌های خود را با توجه به ورق زمینه بازی نکند تیم به اصطلاح «کُت» می‌شود. به «کُت شدن» تیم حاکم، «حاکم کتی» یا «سه کتره» و یا «پر کت» می‌گویند. اگر تیمی پس از این که ۷ دست را برد، اصرار به ادامه بازی داشت و موفق شد که تمام ۱۳ برگ را ببرد در اصطلاح به آن بام می گویند. در این صورت کل بازی تمام است و تیم بام کننده برنده نهایی بازی خواهد بود. همچنین اگر حاکم «بام» شود به آن «پر بام» یا «حاکم بام» می گویند. این پیروزی سهمگین‌ترین نوع برد است. در ضمن اگر در توزیع ورقها اشتباهی شود و بیش از یک کارت خطا داشته باشند یکبار دیگر توزیع کارت انجام می‌شود و اگر یک کارت بیشتر به تیم حاکم داده شود فرد اعلام کننده می‌تواند هر کارتی را از رو به فردی که کمتر دارد بدهد فقط به شرطی که بعد از تحویل کارت حداقل یک کارت دیگر از همان ورق داشته باشد و اگر کارت اضافه نزد تیم توزیع کننده باشد این جا دو حالت پیش می آید: در حالت اول تیم حاکم می‌تواند درخواست تکرار توزیع ورقها را بکند و در حات دوم یک ورق بصورت شانسی از دست مقابل بدون نشان دادن ورق بر دارد.

حکم دو نفره

در حکم دونفره مانند حکم چهار نفره  ابتدا یک نفر ورق هارا بر میزند و به قسمت تصویری تک تک یکی برای خودش و یکی برای حریف میاندازد تا حاکم مشخص شود اگر در این میان برای خودش یا طرف مقابل تک اند ان شخص حاکم است. 

وقتی حاکم مشخص شد ورق هارا جمع میکند و دوباره بر میزند و این بار 5 ورق به حاکم و 5ورق برای خودش بر میداردو بقیه ورق هارا به پشت بین خودش و حاکم میگذارد.حاکم باید 3ورق را از بین ورق هایش بیرون بکشد و به کناری بگذارد و طرف مقابل باید 2ورق را بیرون بیاندازد.

حاکم وقتی حکم را اعلام کرد شروع میکند به برداشتن ورق هاازروی زمین.او یک ورق را بر میدارد و نگاه میکند اگر آنورق را خواست که برش میدارد ولی اگر نخواست ورق را بیرون میاندازد و یک ورق دیگر را بر میدارد ولی این بار حتما باید ورق را بین ورق های دستش قرار بدهد.

اما اگر ورق اول را خواست آن را برمی دارد و ورق دوم را نگاه می کند و می اندازد اما در گاهی افراد برای انیکه بازی جذاب تر شود ورق دوم را نگاه نمی کنند تا هیجان بازی به اندازه حکم چهار نفره باشد. به همین روال طرف مقابل نیز باید همین کار رامی کند تا ورق ها تمام شود. سپس بقیه بازی مانند حکم چهار نفره ادامه می یابد.

حکم سه نفره

حکم سه نفره مشابه حکم 4 نفره است بجز در چند مورد زیر که با آن تفاوت دارد:

-- چون تعداد کارت ها 52 عدد میباشد و بازی سه نفره است به هر بازیکن 17 تا کارت میرسه (اصولا! در انواع بازی حکم هر بازیکن 13 کارت داره!) و یک کارت اضافه میاد برای اینکه این کارت اضافی نباشه قبل از بازی یک کارت بی ارزش مثلا 2لو هر خال که بود را از کارت های بازی جدا میکنیم (توافقی).

-در بازی 3نفره هر دست شامل 3 کارت است و برای بردن راند باید هفت دست بگیرید.

-- در بازی سه نفره اگر در آخر بازی دوتا از بازیکنان شش دست بگیرند و بازیکن سومی پنج دست در این حالت (طبق قوانین بازی) بازیکن سومی برنده راند میشود.

منبع ویکی پدیا